అన్నమయ్య – నవరసాలు.
ఆంధ్ర వాగ్గేయకారులలో అన్నమయ్య
ఆద్యుడు, అగ్రగణ్యుడు,
సుప్రసిద్ధుడు. అన్నమయ్య రచించిన
వేదాంత, ఆధ్యాత్మిక, భక్తి, శృంగార
- మొత్తం ముప్ఫై రెండువేల కీర్తనలలో సుమారు పన్నెండు వేల
కీర్తనలలో నవరసాలు
నర్తిస్తూనే ఉన్నాయి.
ప్రాచీనాలంకారికుల
అభిప్రాయానుసారము రసాలు తొమ్మిది. క్రమంగా వీటి
స్థాయీ, భావాలు కూడా తొమ్మిది.
“శృంగార హాస్య కరుణాః రౌద్రవీర
భయానకాః
భీభాత్సాద్భుత శాంతాశ్చ నవనాట్యే రసాః
స్మృతాః”
“రతిరాసహశ్చ శోకశ్చ క్రోథోత్సాహౌ భయం తథాః
జుగుప్సా విస్మయశమా, స్థాయిభావాః
ప్రకీర్తితాః”
లాక్షణికులు నిర్దేశించిన
రసస్వరూపాన్ని దృష్టిలో పెట్టుకుని అన్నమయ్య
కీర్తనలు రాయలేదు. అయినా ఆయా రసాలు
సముచితంగా, సందర్భోచితంగా అమరి పాటల సౌందర్యాన్ని ద్విగుణీకృతం చేసాయి. ప్రతీ రసము బహుసంఖ్యాక కీర్తనల్లో
కనిపిస్తూ ఉంటుంది.
పైన పేర్కొన్న నవరసాలూ కూడా ఒకే
కీర్తనలో వచ్చేట్టు అన్నమయ్య అనుసంధించాడు. నాయిక
హావభావాలలో, అంగాల ఉనికిలో నవరసాలనూ నర్తింప చేసాడు. అవేగాక మోహాన్ని కూడా
పదోరసంగా చేర్చి నాయికను రసాధిదేవతగా
చిత్రించాడు.
ప. నవరసములదీ నలినాక్షి – జవకట్టి
నీకు జవిసేసీని
౧. శృంగార రసము చెలియ మొకంబున –
సంగతి వీరరసము గోళ్ళ
రంగగు కరుణారసము పెదవులను –
అంగపు కుచముల నద్భుత రసము.
౨. చెలి హాస్య రసము సెలవుల నిండీ –
పలుచని నడుమున భయరసము
కలికి వాడి కన్నుల భీభత్సము –
అలబొమ జంకెన(ల) నదే రౌద్రంబు
౩. సమరతి మరపుల శాంత రసంబదే –
అతిమోహము పదియవరసము
ఇతవుగ శ్రీ వేంకటేశ కూడితివి –
సతమై ఈపెకు సంతోష రసము.
ఒక ఇతివృత్తం ఎన్నుకొని రసపోషణ
చేయడం సులభం. కాని ముక్తక లక్షణాత్మకాలైన
కీర్తనల్లో కూడా నవరసాలను నర్తింప జేయడం
అనితరసాధ్యం. ఆ ఘనత అన్నమయ్యదే.
సేకరణ: డా. జె. మునిరత్నం
గారి వ్యాసం నుండి. పొన్నాడ లక్ష్మి.
No comments:
Post a Comment