అన్నమయ్య కీర్తనలలో స్త్రీ పురుష సమానత్వం.

అన్నమయ్య కీర్తనలలో స్త్రీ పురుష సమానత్వం.

పురుషాధిక్య సమాజంలో సాధారణంగా లోకులు పురుషునిలో ఎన్ని లోపాలున్నా పట్టించుకోరు. నీతిబోధలు చెయ్యరు. ఏ దోషాలు లేకపోయినా స్త్రీలకి అందరూ నీతులు చెప్పేవారే. సద్దుకుపోవాలని, సహించాలని ఉచిత సలహాలు ఇస్తుంటారు. కానీ న్యాయవేత్త, సత్యవాది, మానవతావాది అయిన అన్నమయ్య 15వ శతాబ్ధం లోనే స్త్రీకి పురుషునితో పాటు సమానత్వం, స్వేచ్చాస్వాతంత్ర్యాలు కాంక్షించాడు. ఉదాహరణ

పొలుతులు జీవులే  పురుషులు జీవులే  -  తలప భావభేదమే కాని,

బలిమి స్వతంత్రము  పరతంతంత్ర మొకరికి  -  ఎలిమి చెల్లే నిందులో హినాధికములే..

అనే కీర్తనలో స్రీలు కూడా జీవులేనని, పురుషులకు స్వాతంత్ర్యమిచ్చి, స్త్రీలను పరతంత్రులుగా చేయడం హీనాతిహీనమని, స్త్రీలకూ వ్యక్తిత్వం, అభిరుచులు ఉంటాయని ఎలుగెత్తి చాటాడు. అన్నమయ్య వనితాభ్యుదయాభిలాషి. వనితలకూ విద్య, వేదాధ్యయనం అవసరమని, జ్ఞానదేవతలయిన గాయిత్రి, సరస్వతి స్త్రీమూర్తులేనని నొక్కి వక్కాణించాడు. అతని భార్య తాళ్ళపాక  తిమ్మక్క తొలి తెలుగు కవయిత్రి. ఆ విదుషీమణి  చేసిన ఈ కావ్యరచనలో అన్నమయ్య సహకార ప్రోత్సాహాలు ఎంతున్నాయో మనకి అర్ధమౌతుంది.

అభిమానవతి అయిన ఏ స్త్రీ అయినా తన భర్త పరస్త్రీ సాంగత్యం చేస్తే ఓర్చుకోలేదు. అతనిలోని అవగుణాలని నిలదీసి ఖండిస్తుంది. ఈ అంశాన్ని  అన్నమయ్య అనేక కీర్తనలలో వ్యక్తపరిచాడు. ఒక నాయిక తన నాయకునకు ఎన్నోసార్లు నీతి బోధించి  ఫలితం లేకపోయేసరికి విసుగు చెంది జాజిపువ్వు జాజిపువ్వే అవుతుంది కానె దిరిశన పువ్వు అవుతుందా? నీ తత్వాని నీవు ఎంతైనా మానుతావా? కొంతమందికి అనురాగాలు, కొంతమందికి ద్వేషాలు చూపుతున్నావు. పొగడపుష్పాలని ఎంత ఇష్టంగా వాసన చూసినా అందులోని వాసనే ఉంటుంది కానీ దాని మదం పోతుందా? ఆ విధంగానే మితిమీరిన నీ చేష్టలు నీలాంటివారికి గాక తిరిగి నీ బుడ్ఢులు మంచివి అవుతాయా? ధీరుడవైన  శ్రీ  వేంకటేశా! వీడనిబంధాల వసంతంలో మా కోరికల ఆశ మానుతుందా! అని కొన్ని సామెతల ద్వారా అతనికి నీతి గరపడం తన ప్రేమను వ్యక్తం చెయ్యడం కనిపిస్తుంది.

అన్నమయ్య శృంగార కీర్తనలలో నాయికా నాయకుల విరహం, అలుక మొదలైనవి వర్ణించబడిన చివరలో వారి సమైక్యత గోచరిస్తుంది. అందులో వివాహబంధం పటిష్టత, దాంపత్య జీవితంలో సద్దుబాటు కనిపిస్తాయి. దీనివలన జీవాత్మ పరమాత్మతో కలసి ఉన్నప్పుడే చిత్తశాంతి కలుగుతుందని అన్నమయ్య అంతర్గత భావన.

తన ఇష్టసఖునిపై అనేక కారణాలవల్ల కోపోద్రిక్త అయిన ఒక అభిమానవతి విజృంభించి అతనితో ‘నీ పొందు నాకు వద్దు పోరా!” ఓరి నీ పంతాలన్నీ వెలికి తీస్తాను, ఓరి బెదిరింపు చూపులతో వైరాన్ని దాటవద్దురా!, ఓరి ఎంతైనా ఇంక నిన్ను పోనివ్వను, ఇతరుల సంబంధాలు తలచవద్దురా!” ఇటువంటి ప్రయోగాలు అన్నమయ్య కీర్తనల్లో గమనిస్తే దారితప్పిన పురుషుని  నిలదీసి అడగడానికి, నీతిబోధ చెయ్యడానికి అన్నమయ్య స్త్రీకి ఒసగిన అధికారం, చనువు, స్వాతంత్ర్యం వ్యక్తమవుతున్నాయి. అంత పాతకాలంలో, స్త్రీని బానిసగా చూసే రోజుల్లో అన్నమయ్య స్త్రీల పట్ల చూపిన ఔదార్యం, విశాల భావం, సంస్కారం అన్నీ కనిపిస్తాయి.

కొన్ని కీర్తనల్లో అన్నమయ్య తానె చెలికత్తె రూపం ధరించి, నాయిక చేసిన ఆక్షేపణలకు అలిగిన నాయకునికి సద్బుద్ధులు చెప్పి, ఆనక స్వామిని పొగిడి, నాయికపై అనురక్తి కలిగించడం గోచరిస్తుంది. “నీ పై విరహంతో ఆమె నిద్రపోదు, భుజించదు అన్నిటా నీకు అనువైన సఖిపై నీకు అలుకెందుకయ్యా. ఇప్పుడే వెళ్ళి ఆమెని ఆదరించకపోతే నీ పాదాలపై ఒట్టు. ఆపైన నీచిత్తం ఆమె భాగ్యం” అంటూ అధికారంతో మందలించిన వైనం కనిపిస్తుంది. స్వల్పకారణాలకే ఆమెపై కోపించి అలిగి ఉన్న స్వామికి ధర్మబోధ చేస్తుంది.

నేటి ఆధునిక కాలంలో సంఘసంస్కర్తలు గావించిన సాంఘిక విప్లవాలవల్ల , పరిణితి చెందిన స్త్రీల మనోభావాల వల్ల స్త్రీలు పురుషులతో సమానంగా చదువుకొని, అన్ని రంగాలలోనూ ఉద్యోగాలు చేస్తూ అభ్యుదయాన్ని  సాధిస్తున్నారు. ఈ చైతన్యం అందరు స్త్రీలలోనూ రావలసి ఉంది. నేటికీ తమకు జరుగుతున్న అన్యాయాన్ని, నయవంచనలని మనసు విప్పి చెప్పుకోలేని వనితలెందరో ఉన్నారు. ‘స్త్రీకి ఇంటా బయటా అధికారం మాట అలా ఉంచి, తన మీద తన శరీరం మీద, తన జీవితం మీద, తన మనసు మీద  ముందుగా సంపూర్ణ అధికారం రావాలి’ అని ఎవరో రచయిత చెప్పినట్లు అన్నమయ్య కీర్తనల్లో ఇటువంటి దృక్పధం కూడా కనిపిస్తుంది.

అన్నమయ్య శృంగార కీర్తనలలో ఈనాటి ఆధునిక స్త్రీకి లోకం మెచ్చే చైతన్యం, తెలివితేటలు, ప్రత్యేక వ్యక్తిత్వం ఆనాడే స్త్రీ పాత్రలకు అన్వయించడం, పురుషునికి ధర్మ ప్రబోధం చేయించడం గమనిస్తే, ఈనాటి పరిస్థితులను అన్నమయ్య ఆనాడే ఊహించిన కాలజ్ఞానిగా తోస్తుంది. అన్నమయ్య సంకీర్తనలను మనసు పెట్టి చదివితే స్త్రీవాదులే కాక మానవతావాదులందరూ కూడా ఆశ్చర్యానందాలు పొంది అన్నమయ్యకు చెయ్యెత్తి జే కొట్టకుండా ఉండలేరు. శిరస్సువంచి నమస్కరించకుండా ఉండలేరు.

--- పొన్నాడ లక్ష్మి